Haşimato hastalığı (Hashimoto tiroiditi), tiroid bezini etkileyen bir otoimmün hastalıktır. Bu rahatsızlıkta, kişinin bağışıklık sistemi tiroid bezine saldırır ve zamanla bezde harabiyete neden olur, hormon üretme kapasitesini azaltır. Tiroid bezi, boynun ön kısmında yer alan ve metabolizmayı düzenleyen tiroid hormonlarını (T3 ve T4) salgılayan bir organdır. Haşimato hastalığı, bu hormonların üretimini azalttığı için genellikle hipotiroidizm (tiroid bezinin az çalışması) ile sonuçlanır.
Hastalık, 1912 yılında Japon doktor Hakaru Hashimoto tarafından tanımlanmıştır ve en yaygın otoimmün tiroid hastalığı olarak bilinir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür (yaklaşık 7-10 kat) ve genellikle 30-50 yaş arasında ortaya çıkar, ancak her yaşta görülebilir. Genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve hormonal değişiklikler hastalığın gelişiminde rol oynayabilir.
Belirtileri
Haşimato hastalığı yavaş ilerler ve başlangıçta belirti vermeyebilir. Ancak tiroid hormonu üretimi azaldıkça şu belirtiler ortaya çıkabilir:
– Halsizlik ve yorgunluk
– Kilo alma (metabolizma yavaşlaması nedeniyle)
– Soğuğa karşı hassasiyet
– Cilt kuruluğu ve saç dökülmesi
– Kabızlık
– Depresyon veya konsantrasyon zorluğu
– Guatr (tiroid bezinin büyümesi)
– Kas ve eklem ağrıları
– Kadınlarda adet düzensizlikleri
Nadiren bazı durumlarda, hastalığın erken evresinde tiroid bezi hasar görürken geçici olarak fazla hormon salınımı (haşitoksikozis) olabilir, bu da çarpıntı, terleme gibi hipertiroidizm belirtilerine yol açabilir.
Nedenleri
Haşimato’nun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, şu faktörler riski artırabilir:
– Genetik: Ailede tiroid veya otoimmün hastalık öyküsü olması.
– Cinsiyet: Kadınlarda daha sık görülmesi, östrojenin rol oynayabileceğini düşündürür.
– Çevresel faktörler: Aşırı iyot alımı, radyasyona maruz kalma veya viral enfeksiyonlar.
– Diğer otoimmün hastalıklar: Romatoid artrit, tip 1 diyabet veya çölyak hastalığı gibi durumlar.
Tanı ve Tedavi
Tanı, kan testleri ve ultrasonografik inceleme ile konulur. Tiroid hormon düzeyleri (TSH, T3, T4) ve anti-TPO (tiroid peroksidaz antikorları) antikorlarının yüksekliği Haşimato’yu işaret eder. Tiroid ultrasonu da bezin yapısında meydana gelen hasarı incelemek için kullanılır.
Hastalığın tam tedavisi mümkün değildir, ancak düzenli takip ve tedaviyle kontrol altında tutulabilir. Tedavi, hipotiroidizm geliştiğinde genellikle levotiroksin gibi sentetik tiroid hormonuyla yapılır. Bu ilaç, hormon düzeylerini normale getirerek belirtileri hafifletir. Ayrıca, bazı hastalarda glutensiz beslenme veya stres yönetimi gibi yaşam tarzı değişiklikleri semptomları azaltmada yardımcı olabilir.
Haşimato, tedavi edilmezse halsizlik, yorgunluk, hipertansiyon, guatr, kalp sorunları ve depresyon gibi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde bir endokrinoloğa başvurmak önemlidir.
