Son yıllarda çok karşımıza çıkan zayıflama iğneleri, günlük veya haftalık olarak kullanılabilen, hastaların kendi kendine enjekte edebileceği şekilde geliştirilmiş, iştahı baskılayarak tokluk hissi veren ilaçlardır. Bu ilaçların içinde ağırlıklı olarak sentetik GLP-1 (Glukagon Benzeri Peptid-1) hormonu bulunur. Son yıllarda kilo yönetimi amacı ile ve diyabet yönetiminde giderek daha sık kullanılmaktadırlar.
Bu ilaçların gelişim süreci bariyatrik cerrahi sonrası dönemle birlikte hız kazanmıştır. 1950’li yılların sonlarına doğru mide ve ince barsaklara yapılan bazı ameliyatlar sonrası hastaların hızla kilo verdiği, diyabet ve hipertansiyon gibi kronik hastalıklarının düzeldiği gözlemlenmiş ve pek çok bariyatrik (kilo verdirici) ameliyat tekniği geliştirilmiştir. Bariyatrik cerrahi uygulanan hastalarda henüz kilo verme süreci başlamamışken bile kan şekeri ve kan basıncında gözlenen hızlı düzelmeler bilim insanlarının dikkatini çekmiş ve bu konudaki araştırmalar neticesinde bir takım hormon mekanizmaları saptanmıştır. Glukagon benzeri peptit, ghrelin, leptin, nöropeptit Y gibi birçok hormonun bariatrik cerrahi sonrası seviyelerinin belirgin değiştiği, iştahın baskılanmasında ve şeker metabolizmasının düzelmesinde asıl etkinin bu hormon değişikleri neticesinde olduğu görülmüştür. Bu mekanizmaların bulunması sonrası hormonların sentetik türevleri geliştirilmiş ve ilaç tedavileri ile iştahın baskılanması ve glisemi kontrolü sağlayan cerrahi dışı yöntemler geliştirilmiştir.
Günümüzde bu amaçla kullanılan preparatları arasında eksenatid (Byettaâ), liraglutid (Saxendaâ), dulaglutid (Trulicityâ), semaglutid (Ozempicâ, Wegovyâ) ve tirzepatid (Mounjaroâ) sayılabilir. Bu ilaçlardan bazıları diyabetli ve kilo fazlalığı olan hastalar için, bazıları ise diyabeti olup olmasına bakılmaksızın kilo problemi yaşayan hastalar için uygundur.
Ancak her ilaçta olduğu gibi bu ilaçların kullanımında da dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Kilo verme amacı ile bu ilaç tedavilerini kullanmak isteyen hastalar kapsamlı bir şekilde değerlendirilmeli, eşlik eden hastalıkları, kullandığı ilaçlar ve tetkikleri gözden geçirilmeli ve her hasta için uygun ilaç ve kullanım şeması oluşturulmalıdır. Ayrıca tedavi süresince belli aralıklarla kontrol testleri ve muayeneleri yapılmalıdır. Hekim kontrolü ve bilgisi dışında kullanımlarda bulantı, kusma, safra problemleri, pankreatit gibi ciddi yan etkiler gelişebilmektedir.
Kaliteli ve kalıcı bir kilo yönetim süreci için obezite konusunda uzman bir hekim tarafından mutlaka kapsamlı bir değerlendirme yapılmalı, öncelikle diyet ve egzersizin yer aldığı yaşam şekli değişikliği programı belirlenmeli ve gerekiyorsa zayıflama ilaçları hekim tarafından kontrollü şekilde başlanmalıdır.
